Αναζητώντας το άσπρο άλογο

Όταν χαιρετούσα το καλοκαίρι και την Ήπειρο, ήρθε εκείνο το άσπρο άλογο... Ξάφνιασμα και βγαλμένο λες από τα παραμύθια:


Τότε τελείωνε το καλοκαίρι. Κι ετοιμαζόταν το φθινόπωρο.

Μόνο που δεν το ήξερα. Δεν ήξερα πως το φθινόπωρο δεν είναι μόνο στο ημερολόγιο μια νέα σελίδα. Κι έγραφα θυμάμαι, με την άγνοια σύμβουλο, να καταργήσει κάποιος το Σεπτέμβρη. Πού να ήξερα...

Ναι, καθόλου δεν ήξερα τι σημαίνει Οκτώβρης. Και τι σημαίνει η 29 του Οκτώβρη. Τι θα σημαίνει πάντα στα επόμενα χρόνια.

Καθόλου δε μου αρέσει η μεταφυσική. Μα και καθόλου ψέματα δεν είναι πως μέρες πριν ερχόταν ένα παράξενο ερώτημα σφήνα στη σκέψη μου. Κόλλαγε ξαφνικά εκείνο το 29 και με κοίταγε με απορία. Τι είναι στις 29; Όλο προσπαθούσα να το αποφύγω και όλο εκείνο ξαναρχόταν. Κάτι είναι στις 29 έλεγα, πεισμωμένη.

Γιορτή; Μπα... Μήπως γενέθλια; Κάποια επέτειος;

Κι απάντηση δεν έβρισκα. Γιατί ακόμη δεν είχε φτάσει εκείνη η μαύρη μέρα. Η 29 του Οχτώβρη του 2009. Που ήρθε και μας μαύρισε την καρδιά. Για πάντα.

Με όλη τη μαυρίλα της ψυχής, φορτίο ασήκωτο, πήγα ξανά εκεί. Να συναντήσω το άσπρο άλογο των παραμυθιών. Να περπατήσω δίπλα στο ποτάμι.


Ενώπιος ενωπίω να κλάψω τον χαμό της.

Και ήθελα, το είχα ανάγκη, να μοιραστώ τις στιγμές με εκείνο το άσπρο άλογο. Εκείνο μόνο να δει την οδύνη και το σπαραγμό για το θάνατό της.


Δεν ξέρω γιατί. Και μη με ρωτήσει κανείς την εξήγηση. Ήταν μια παρόρμηση γεννημένη από την ίδια φύτρα που μέρες πριν μου έστελνε το προμήνυμα: "Η 29 Οκτώβρη... Τι είναι στις 29 Οκτώβρη;"

Πριν λίγους μήνες, Μάρτης ήταν, ένα άλλο προμήνυμα ήρθε στα όνειρα του πατέρα μου. Ξημέρωνε η 5η Μαρτίου. Κι εκείνος ταξίδευε λέει με πούλμαν. Ξαφνικά ένιωσε πως έχασε ένα μικρό κόκκινο τσαντάκι.

Κατέβηκε από το πούλμαν και έψαχνε να το βρει με αγωνία. Πουθενά το τσαντάκι. Μόνο κάτω από ένα βράχο είδε, έτσι νόμισε, το ... Μάκη τον Τριανταφυλλόπουλο.

Έπειτα βρέθηκε - όπως μονάχα στο όνειρο μπορούμε να βρεθούμε, στο καφενείο του χωριού μας. Κι ήταν λέει εκεί ο αδερφός του. Κι έπινε καφέ. Και γύρισε και του είπε να μη στενοχωριέται, θα το βρει το τσαντάκι...

Όταν η μέρα ξημέρωσε και μοιράστηκε την αγωνία της νύχτας με τη μάνα μου, εξήγηση δε βρήκαν τι να σημαίνει. Μόνο το κόκκινο ερμήνεψε εκείνη, πως σημαίνει το γρήγορο...

Έπειτα χτύπησε το τηλέφωνο. Ο αδερφός του είχε φύγει. Κοιμόταν πια τον ύπνο τον ανεξύπνητο. Πήρε αμέσως τηλέφωνο να μου το πει. Πρώτη φορά στα τόσα χρόνια που μου τηλεφώνησε σε ώρα που ξέρει ότι είμαι στο σχολείο.

Κι ήταν η ώρα που μόλις είχα μετρήσει μια σκάλα ανάποδα. Κάθε σκαλί και ένας σπόνδυλος χτυπημένος. Έζησα όμως. Περίεργο αλλά δε σκοτώθηκα. Γλίτωσε το σόι από τη δεύτερη κηδεία.

Το απόγευμα, μετά το νοσοκομείο, πήγα για μια δεύτερη γνώμη στον οικογενειακό μας ορθοπεδικό. Μάκης Τριανταφυλλόπουλος το όνομά του...

Τι είναι τα όνειρα; Τι είναι οι προαισθήσεις; Εκείνες οι περίεργες σκέψεις που έρχονται απρόσκλητες σφήνες στο νου μας; Δεν ξέρω να σας πω.

Ξέρω μονάχα πως προχτές, στις 29 του Οκτώβρη, σε ένα τροχαίο στην Εγνατία, άφησε την τελευταία της πνοή η ξαδέρφη μου. Η κόρη του θείου που χάσαμε πριν λίγους μήνες.

Ήταν 59 ετών. Και ήταν ένας πραγματικός άγγελος για όσους είχαν την ευτυχία να τη γνωρίσουν.

Πάνε πολλά χρόνια που κι εγώ είχα ένα τροχαίο σοβαρό. Στο νέο δρόμο Τριπόλεως Κορίνθου. Λίγο μετά τη σήραγγα του Αρτεμισίου. Την ίδια ώρα η μανούλα μου έμπαινε σε μια εκκλησιά να ανάψει κεράκι. Ιδέα δεν είχε πως εγώ ταξίδευα. Με νόμιζε στην Αθήνα. Και κανένα λόγο δεν είχε να ανησυχεί.

Κι όμως άκουσε ξαφνικά τον εαυτό της να λέει: "Παναγιά μου, έχε καλά το παιδί μου που έχει το όνομά σου."

Έμεινε να απορεί τι ήταν αυτό που είπε. Γιατί το είπε... Μέχρι που λίγο αργότερα μάθαινε για το φοβερό τροχαίο. Ένα αυτοκίνητο διαλυμένο κι εγώ μόνο με λίγες μελανιές και ελάχιστες γρατζουνιές.

Δεν μπορούσα προχτές στην κηδεία να μη φέρνω στο νου εκείνες τις στιγμές που βρέθηκα κι εγώ τετ α τετ στην άσφαλτο με το Χάρο. Για μένα ήταν απλώς ένα ατύχημα. Για την ξαδέρφη μου ήταν το τέλος.

Κανείς μας δεν μπορεί ακόμη να καταλάβει το πώς και το γιατί. Καμία λογική εξήγηση. Αυτοκίνητο; Τζιπ. Οδηγός; Έμπειρος και συντηρητικός στην οδήγηση. Όσοι τον γνώριζαν επιμένουν πως ποτέ δεν έτρεχε.

Ο δρόμος; Εγνατία... ένας σύγχρονος αυτοκινητόδρομος.

Η ώρα; Μόλις τέσσερις και μισή το απόγευμα. Μέρα ακόμη. Κι ούτε έβρεχε ούτε τίποτε άλλο παράξενο...

Γύριζαν από ένα υπέροχο τετραήμερο στη Γιουγκοσλαβία. Λίγα χιλιόμετρα ακόμη και θα έφταναν στα Γιάννενα, στο σπίτι τους.

Τι έγινε; Τι μπορεί να έγινε;

Άλλοι λέγανε πως έσκασε το λάστιχο. Άλλοι υπέθεταν μήπως οι πολλές ώρες του ταξιδιού έκαναν τον οδηγό να κοιμηθεί. Άλλοι έλεγαν για καρδιακή ανακοπή. Τι πραγματικά έγινε;

Μάλλον δε θα το μάθουμε ποτέ. Και τι σημασία έχει πια;

Έφυγαν και οι δύο. Οι αρχές αναφέρουν "ακαριαίο θάνατο". Ένα πέρασμα απότομο από τη ζωή στο θάνατο. Ένα γιοφύρι που ξαφνικά σε φέρνει από τη μια όχθη στην άλλη.

Πήγα λοιπόν εκεί ξανά. Την επόμενη μέρα από την κηδεία. Στο ίδιο γεφυράκι το πέτρινο που χαρούμενη και γεμάτη σχέδια χαιρέτησα το φετινό καλοκαίρι και την Ήπειρο.

Εκεί που έκπληκτη συνάντησα το άσπρο άλογο. Ένα μήνυμα, νόμιζα, για τις ωραίες μέρες που θα με καρτερούσαν από του χρόνου. Όταν, όπως ονειρευόμουν, θα έπαιρνα μετάθεση για τη Θεσπρωτία.

Κι ήταν στα όνειρα και η ξαδέρφη μου. Η μόνη απ' τα ξαδέρφια που είχε διαλέξει να ζει στην Ήπειρο. Έχοντας πολλά χρόνια πριν αφήσει την Αθήνα. Εκεί ζούσε, στα Γιάννενα, κι εκεί εργαζόταν. Στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου.

Χρόνια πριν, το 1968, είχε τελειώσει το Αρσάκειο. Συνέχισε έπειτα σπουδές στην Οδοντιατρική. Την κέρδισε τελικά ο μαγικός κόσμος των βιβλίων.

Και την κέρδισε το κάθε τι που ήταν όμορφο. Που είχε ευγένεια και αρχοντιά και αλήθεια και ανθρωπιά. Διάβαζα τώρα, που έφυγε, τις δηλώσεις των συντρόφων της στους ωραίους αγώνες. Πως ήταν λέει πάντα παρούσα σε κάθε σημαντική μάχη.

Μάχες και αγώνες που πολλοί συμμετέχουν και τις παλεύουν. Μόνο που οι περισσότεροι θυσιάζουν στις μάχες αυτές τα άλλα σημαντικά της ζωής. Προσωπική ζωή, φιλίες, οικογένεια.

Εκείνη όχι. Ήξερε πάντα να κρατά σοφές ισορροπίες. Θαυμαστές.

Μάνα με δυο μεγάλα πια παιδιά, δυο παιδιά διαμάντια. Μόλις πέρυσι ο μικρός της γιος γύρισε στα Γιάννενα έχοντας τελειώσει πια σχεδόν τις βασικές σπουδές στη σχολή του. Κι εκείνη καμάρωνε για τη σχέση τους, που δεν ήταν πια η κλασική σχέση μάνας - γιου μα σχέση φίλων πες. Που μοιράζονται ισότιμα την κοινή ζωή στον ίδιο χώρο. Καμάρι και για την κόρη. Που τέλειωσε τις μεταπτυχιακές σπουδές στην Ισπανία και συνέχιζε σε ειδικό επιστημονικό πρόγραμμα στην Αίγυπτο. Στην ίδια χώρα που γεννήθηκε η μαμά της.

Τα απογεύματα, όταν δεν είχε δουλειά η Βιβλιοθήκη, με έπαιρνε συχνά τηλέφωνο. Να ρωτήσει για τη μάνα μου και την εγχείριση. Μια εγχείριση που λίγους μήνες πριν είχε κάνει και η ίδια. Κι επέμενε, να πάει στα Γιάννενα η θεία. Εκείνη να τη βοηθήσει, που ήξερε όλους τους γιατρούς του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου. Να την προσέξει και να την κρατήσει σπίτι της.

Δεν είναι όμορφα λόγια το να την λες "άγγελο". Ήταν άγγελος. Και όχι μόνο για τους πολύ δικούς της.

Έτυχε θυμάμαι μέσα στο καλοκαίρι ένα ατύχημα σε ένα παλικάρι γνωστό. Βρέθηκε στα μέρη μας ακολουθώντας μια φιλική παρέα και μια κακή στιγμή τον έστειλε στο νοσοκομείο Ιωαννίνων. Οι δικοί του μακριά.

Τον πρώτο άνθρωπο που σκεφτήκαμε ήταν η Ρόη. Τηλέφωνο αμέσως. Να μιλήσει στους γιατρούς, να μας βοηθήσει να κάνουμε το καλύτερο για το παλικάρι. Θυσία εκείνη. Όπως πάντα και όπως για όλους. Γνωστούς και άγνωστους.

Ποιος πέρασε από τα Γιάννενα και δεν τον κάλεσε στο σπίτι της; Να τον τρατάρει και να τον φιλοξενήσει.

Και την ίδια ώρα έβρισκε το χρόνο να είναι παρούσα και σε όλες τις εκδηλώσεις του Πολυφωνικού Καραβανιού. Δεξί χέρι του αδερφού μου σε κάθε τι που μπορούσε. Με έκπληξη τον άκουσα προχτές να αναφέρει στην εκπομπή του πως είχε ακολουθήσει ακόμη και στην εκδήλωση στο φεστιβάλ Αργυροκάστρου. Μόλις τον περασμένο Σεπτέμβρη.

Τέτοιος υπέροχος άνθρωπος στάθηκε η Ρόη μας. Ένας άνθρωπος που έχαιρε εκτίμησης τόσο στο χώρο εργασίας της, όσο και σε όλους τους άλλους κύκλους που συναναστρεφόταν. Παρών προχτές στην κηδεία της ο ίδιος ο πρύτανης και σύσσωμη η πανεπιστημιακή κοινότητα Ιωαννίνων.

Παρόντες και οι σύντροφοί της από το ΣΥΡΙΖΑ, που δεν μπορούσαν να πιστέψουν το τραγικό της τέλος.

Η ίδια, μόλις μια βδομάδα νωρίτερα, ακριβώς την ώρα που έφυγε για πάντα, έστελνε σε φίλους και γνωστούς πρόσκληση για μια ακόμη μάχη. Μια μάχη για τη ζωή, μια μάχη για το περιβάλλον.

Άνοιξα το μέιλ όταν εκείνη είχε φύγει πια. Μοιραίο κι αυτό. Καθώς όλη την προηγούμενη εβδομάδα ένιωθα τόσο χάλια που όχι μέιλ δεν άνοιγα αλλά σκεφτόμουν πως κάτι πολύ κακό συμβαίνει στην υγεία μου. Το κακό όμως αλλού ετοιμαζόταν να χτυπήσει. Πού να το φανταστώ;

Το άνοιξα και ένιωσα πως εκείνη ήταν και πάλι εδώ. Κι ας είχε φύγει για πάντα. Όπως έφυγε και χάθηκε και το άσπρο άλογο.

Άδικα το αναζήτησα το πρωινό της Κυριακής. Πουθενά...

Λες και άνοιξε η γη και το κατάπιε.

Στο γεφυράκι, το ίδιο που περνώντας το είχα αντικρίσει τη μορφή του, με καρτερούσαν μόνο ένα στρώμα ξερά φύλλα...




"Οίη περ φύλλων γενεή... "ψιθύρισα.

Και καμία μεταφυσική μπροστά στο δέος του θανάτου. Γεννιόμαστε; Από τον καιρό ακόμη του Ομήρου ξέρουμε πως μόνη μοίρα βέβαιη που καρτερεί τον καθένα μας είναι ο θάνατος. Όσο άδικος και αν είναι ετούτος ο προορισμός.

Ο θάνατος που καρτερεί και καιροφυλακτεί στο κάθε βήμα μας για να μας θυμίζει πόσο ωραία και πολύτιμη είναι η ζωή. Και πόσο το δώρο της ζωής χρωστάμε να προστατεύουμε. Και να μην χαραμίζουμε ούτε λεπτό.

Η Ρόη μας, ένας άνθρωπος που βασανίστηκε από πολλά προβλήματα υγείας, το ήξερε φαίνεται αυτό καλά. Τώρα που δεν είναι πια ανάμεσά μας, η ζωή της στέκεται φάρος για όλους μας. Ένα ακόμη δώρο και προσφορά από εκείνη.

Πως αν κάτι αξίζει και κάτι μένει από μας είναι αυτό ακριβώς, η μνήμη που θα αφήσουμε φεύγοντας. Η μόνη μας δυνατότητα αθανασίας. Αυτή που μας κρατά ζωντανούς ακόμη και όταν πεθάνουμε στις καρδιές και το νου των ανθρώπων.

Η Ρόη μας, τώρα που πέρασε το πρώτο σοκ, το ξέρω πως είναι και θα είναι πάντα εδώ. Όσο η καρδιά μας χτυπά, θα ζει και η δική της ανάμνηση.

Και θα με συντροφεύει για πάντα. Ίδια με το περήφανο άτι εκείνης της τελευταίας μέρας του καλοκαιριού. Όχι, δε με ξεγέλασε με όσα μου έταξε. Πως θα ζήσουμε και θα μοιραστούμε σαν κατέβω κάτω στην πατρίδα του χρόνου.

Τώρα, που έφυγε, τώρα καταλαβαίνω πως η δική της απόφαση να ζήσει στην Ήπειρο, επηρέασε και τη δική μου. Εκείνη σίγουρα το είχε νιώσει από την πρώτη στιγμή που της το είπα. Κι ήταν ο άνθρωπος που περισσότερο από κάθε άλλον με ενθάρρυνε να το τολμήσω.

Δε λέω πως η πίκρα της απουσίας της μικραίνει στο ελάχιστο. Και ξέρω πως θα έρθουν πολλές ακόμη στιγμές που θα την αναζητήσω. Και θα κλάψω ακόμη πολύ και θα θυμώσω και θα οργιστώ με κάθε τι που τόσο νωρίς την πήρε από κοντά μας.

Έτσι όμως δε γίνεται και με κάθε τι που ήρθε σαν όνειρο να ταράξει την πεζή μας καθημερινότητα;

Την ώρα που ο πατέρας μου της μάζευε λουλούδια από την πατρική μας γη, ένα ολόλευκο άνθος, ίδιο αστέρι, του ζήτησα να κόψει και να βάλει με όλα τα άλλα. Κι έπειτα, την ώρα των παπάδων, κρατώντας την ανθοδέσμη, και σφίγγοντας δίχως να το καταλαβαίνω περισσότερο από όσο έπρεπε τα χέρια μου, κατάφερα να κόψω τη δροσάδα των λουλουδιών. Έσκυψαν τα κεφάλια τους λες και έκλαιγαν κι εκείνα τον πρόωρο χαμό της.

Σαν ήρθε η στερνή ώρα, η πιο σκληρή, μόνο εκείνο το άσπρο λουλούδι στεκόταν ακόμη ολόφρεσκο. Τίποτε δεν άγγιξε τη δική του εμορφάδα. Μια χούφτα χώμα, έθιμο πανάρχαιο, κι έπειτα το άσπρο λουλούδι. Αυτό ξεχώρισα και της έστειλα για τελευταίο ασπασμό. Ένα αστέρι συντροφιά στο ταξίδι της. Για εκείνη που πέταξε ψηλά στ' αστέρια.

Τα άλλα, που 'χαν αρχίσει κιόλας να μαραίνονται, δειλά τα άφησα πάνω στο χώμα. Κάτω από τα ολόλευκα στεφάνια. Για να θυμίζουν την προσευχή, την ελληνική προσευχή τέτοιες ώρες: